Η εξάπλωση της Κεφαλληνιακής Ελάτης (Abies cephalonica) στον Ελλαδικό χώρο.

Στην Ελλάδα απαντούν τρία είδη Ελάτης:
η Abies cephalonica (κεφαλληνιακή Eλάτη),
η Abies alba (λευκή Ελάτη), καθώς
και το υβρίδιό τους Abies borisii-regis (υβριδογενής Ελάτη).



Η Abies cephalonica είναι ελληνικό ενδημικό είδος, δηλαδή απαντάται μόνο στον Ελλαδικό χώρο. Συγκεκριμένα, απαντάται στην Κεφαλονιά (Εικ. 1-4), την Εύβοια και την ηπειρωτική Ελλάδα από την Πελοπόννησο έως τον Όλυμπο και τον Άθωνα, σε περιοχές με υψόμετρο από 600-1600 m (Χάρτης Ι).

Χάρτης Ι. Eξάπλωση της Abies cephalonica στην Ελλάδα (σημειώνεται με καφέ τελείες).

Η ανάγκη της προστασίας του δάσους Ελάτης στον Αίνο, από όπου περιγράφηκε ως νέο είδος (ο κλασσικός τόπος της), καθώς και η φυτογεωγραφική σημασία της παρουσίας της στην Κεφαλονιά, υπήρξαν οι κύριοι λόγοι για τους οποίους το όρος Αίνος κηρύχθηκε το 1962 Εθνικός Δρυμός.

Το όνομα Abies cephalonica δόθηκε από τον Άγγλο Βοτανικό J.W. Loudon το 1838, όταν ταξινόμησε την Ελάτη της Κεφαλονιάς ως νέο είδος.

Η έντονη υλοτομία στο δάσος του Αίνου-Ρουδίου κατά τους προηγούμενους αιώνες, κυρίως μετά το 16ο αιώνα και η απουσία μέσων κατάσβεσης για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών που ξεσπούσαν στην περιοχή, έθεσαν σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα του δάσους της Ελάτης.

 Αποτέλεσμα αυτών είναι να έχει περιοριστεί η έκτασή του, η οποία σήμερα αποτελεί μόλις το 25% της αρχικής (Χάρτης ΙΙ). Μελλοντικά, τα δάση της Ελάτης ενδέχεται να απειληθούν από την αύξηση της θερμοκρασίας, στο πλαίσιο της παγκόσμιας κλιματικής αλλαγής.

 H αύξηση της θερμοκρασίας, που προβλέπεται ειδικότερα για την Μεσογειακή λεκάνη, θα έχει σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στους πληθυσμούς των περισσότερων ειδών κωνοφόρων, συμπεριλαμβανομένης και της Abies cephalonica.

Χάρτης ΙΙ. Eξάπλωση της Abies cephalonica στη νήσο Κεφαλονιά (σημειώνεται με έντονο πράσινο χρώμα).

Κάθε άνοιξη στο δάσος του Εθνικού Δρυμού Αίνου μπορείτε να παρατηρήσετε πολυάριθμα νεαρά έλατα, ύψους μόλις λίγων εκατοστών που βλάστησαν με το πέρας του χειμώνα (Eικ. 5). Από αυτά, τα περισσότερα δεν θα επιβιώσουν τα επόμενα έτη, είτε εξαιτίας φυσικών αιτίων είτε εξαιτίας της παράνομης βόσκησης. Όσα από αυτά επιβιώσουν (Εικ. 6-7) θα χρειαστούν έως και 50 έτη μέχρι να ωριμάσουν για να παράγουν τα δικά τους σπέρματα. Υπό ιδανικές συνθήκες η ηλικία τους μπορεί να φθάσει μέχρι και τα 500 έτη.

Σε κάθε δέντρο τα άρρενα άνθη είναι συνήθως στα χαμηλότερα κλαδιά (Eικ. 8-9), όπου σχηματίζουν ερυθροκάστανες ταξιανθίες (ίουλοι), ενώ τα θήλεα άνθη βρίσκονται στα μεσαία και υψηλότερα κλαδιά, όπου σχηματίζουν χαρακτηριστικούς, όρθιους κώνους (Εικ. 8 & 10).

Τα σπέρματα ωριμάζουν στους κώνους τον Σεπτέμβριο και διασπείρονται τον Οκτώβριο. H κεφαλληνιακή Ελάτη παρουσιάζει το φαινόμενο της πληροκαρπίας, δηλαδή της παραγωγής μεγάλου αριθμού σπερμάτων που συμβαίνει μόνο κάθε 3-4 έτη.

Πηγή: melissokomianet.gr via ΦΟΡΕΑΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΘΝΙΚΟΥ ΔΡΥΜΟΥ ΑΙΝΟΥ