Κόκκινος συναγερμός για τα ζώα της Ελλάδας

Τετάρτη, 27 Ιανουαρίου 2010

Μεγάλο ποσοστό των σπονδυλόζωων της Ελλάδας και περισσότερα από τα μισά ασπόνδυλα είδη, για τα οποία υπάρχουν επαρκή επιστημονικά δεδομένα, βρίσκονται υπό απειλή. Αυτό προκύπτει από το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας, όπως επικαιροποιήθηκε από τις περιβαλλοντικές οργανώσεις Ελληνική Ζωολογική Εταιρεία, Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, Ελληνική Ερπετολογική Εταιρεία, Ινστιτούτο Σπηλαιολογικών Ερευνών Ελλάδας και WWF Ελλάς. Ο Κόκκινος Κατάλογος της Διεθνούς Ένωσης για τη Διατήρηση της Φύσης (IUCN) αποτελεί μια δυναμική βάση δεδομένων που περιλαμβάνει τα είδη που διατρέχουν το μεγαλύτερο κίνδυνο εξαφάνισης στο φυσικό τους περιβάλλον. Η βάση αυτή επικαιροποιείται τακτικά, ενώ συγκεντρωτικές αναλύσεις και στατιστικά στοιχεία δημοσιεύονται κάθε 4-5 χρόνια. To ελληνικό Κόκκινο Βιβλίο που επικαιροποιήθηκε ύστερα από 17 χρόνια περιλαμβάνει στοιχεία για σπονδυλόζωα (ψάρια, αμφίβια, ερπετά, πουλιά και θηλαστικά) αλλά και, για πρώτη φορά στη χώρα μας, θαλάσσια και χερσαία ασπόνδυλα είδη (ανθόζωα, χερσαία σαλιγκάρια, αράχνες, ισόποδα, λεπιδόπερα, κολεόπτερα, οδοντόγναθα, κ.ά). Παρακάτω παρουσιάζονται συνοπτικά τα αποτελέσματα: Αξιολογήθηκε η κατάσταση 422 ειδών σπονδυλόζωων και 591 ειδών ασπονδύλων, με βάση τα διεθνώς αποδεκτά κριτήρια της Διεθνούς Ένωσης για τη Διατήρηση της Φύσης (IUCN). Συνολικά το 15% (171 είδη) των ειδών σπονδυλόζωων της Ελλάδας εντάσσεται σε κατηγορία κινδύνου (Κρισίμως Κινδυνεύοντα, Κινδυνεύοντα και Τρωτά), είναι δηλαδή πιθανό να εξαφανιστούν στο βραχυπρόθεσμο ή μακροπρόθεσμο μέλλον. Στα ασπόνδυλα, το 50,2% των ειδών που αξιολογήθηκαν (297 είδη) εντάχθηκαν σε κατηγορία κινδύνου. Από τα σπονδυλόζωα που αξιολογήθηκαν προκύπτει ότι περισσότερο απειλούνται τα ψάρια του γλυκού νερού και τα αμφίβια, καθώς σχεδόν το 37% και το 27% του συνόλου αντίστοιχα εντάσσεται σε κάποια κατηγορία κινδύνου. Κυριότερη απειλή για όλα τα είδη θεωρείται η απώλεια και υποβάθμιση των ενδιαιτημάτων τους. Για είδη με περιορισμένη εξάπλωση, όπως είναι πολλά ενδημικά, ακόμη και τοπικές αλλαγές μπορεί να είναι μοιραίες. Όσον αφορά τα απαιτούμενα μέτρα διατήρησης, έντονα προβάλλει η ανάγκη για εφαρμογή της νομοθεσίας και η ανάπτυξη διαχειριστικών σχεδίων. Σημαντικές είναι και οι δράσεις ενημέρωσης, ιδιαίτερα όσον αφορά συγκεκριμένες ομάδες απειλούμενων ειδών όπως τα ψάρια ή τα ερπετά. «Το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας θα αποδειχθεί εξαιρετικά χρήσιμο στην προσπάθεια προστασίας, διατήρησης και διαχείρισης της βιοποικιλότητας στη χώρα μας. Βασική φιλοδοξία της Ελληνικής Ζωολογικής Εταιρείας είναι η συνεχής, έγκυρη και έγκαιρη ενημέρωσή του που θα βασίζεται σε ουσιαστική πρωτογενή έρευνα. Όμως για κάτι τέτοιο δεν αρκούν οι καλές προθέσεις των επιστημόνων. Απαιτείται, εκ μέρους της πολιτείας, ένα σαφές πλαίσιο στόχων και μηχανισμών για την προστασία της βιοποικιλότητας που θα έχει στον πυρήνα του τη σταθερή ενίσχυση της έρευνας σε αυτόν τον τομέα», δήλωσε ο κ. Σίνος Γκιώκας, Πρόεδρος της Ελληνικής Ζωολογικής Εταιρείας. Από την πλευρά της, η κ. Παναγιώτα Μαραγκού, Συντονίστρια του προγράμματος (WWF Ελλάς), επισημαίνει τα εξής: «Το Κόκκινο Βιβλίο δεν είναι μόνο ένας κατάλογος, αλλά και μια πλούσια πηγή δεδομένων για τα είδη που απειλούνται, την οικολογία τους, τις απειλές που αντιμετωπίζουν, καθώς και πληροφορίες σχετικά με τις δράσεις διατήρησης που αν εφαρμοστούν μπορεί να αποτρέψουν ή, έστω, να ελαττώσουν τον κίνδυνο περαιτέρω μείωσης των πληθυσμών τους ή και εξαφάνισής τους. Το Κόκκινο Βιβλίο είναι ένα εργαλείο που τώρα πρέπει να χρησιμοποιηθεί ώστε να επιλεχθούν προτεραιότητες προστασίας, να σχεδιαστούν και, το βασικότερο, να υλοποιηθούν οι αναγκαίες δράσεις», καταλήγει η κ. Μαραγκού. Δείτε εδώ συνοπτικές πληροφορίες για τις επιμέρους κατηγορίες ειδών. Σημειώσεις προς συντάκτες: Το έργο της αναθεώρησης και επικαιροποίησης του Κόκκινου Βιβλίου των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας υλοποιήθηκε από την Ελληνική Ζωολογική Εταιρεία, στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Περιβάλλον» 2000-2006, μέτρο 5.2, «Περιβαλλοντική Ευαισθητοποίηση», που χρηματοδοτήθηκε σε ποσοστό έως 80% από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και στο υπόλοιπο ποσοστό από εθνικούς πόρους. Για την υλοποίησή του η Ελληνική Ζωολογική Εταιρεία συνεργάστηκε με την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, το WWF Ελλάς, την Ελληνική Ερπετολογική Εταιρεία, και το Ινστιτούτο Σπηλαιολογικών Ερευνών Ελλάδας. Το Κόκκινο Βιβλίο είναι ωστόσο κυρίως το αποτέλεσμα της συλλογικής εργασίας μεγάλου αριθμού Ελλήνων ζωολόγων. Τελικά, περισσότεροι από 100 ζωολόγοι συνεργάστηκαν στις αξιολογήσεις των ειδών και με αυτό τον τρόπο η παρούσα έκδοση είναι το αποτέλεσμα μιας πραγματικά ευρείας συνεργασίας πολλών ερευνητών, πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, ινστιτούτων και μη κυβερνητικών περιβαλλοντικών οργανώσεων υπό την επιστημονική επίβλεψη της Ελληνικής Ζωολογικής Εταιρείας. Με βάση το σύστημα αξιολόγησης της IUCΝ σε μια αξιολόγηση σε επίπεδο χώρας (όπως στο ελληνικό Κόκκινο Βιβλίο) αναγνωρίζονται 10 κατηγορίες: εννέα γενικές και μία ειδικά για περιφερειακές αξιολογήσεις: Εκλιπόντα - Extinct (ΕΧ) Εκλιπόντα στο φυσικό τους περιβάλλον – Extinct in the Wild (EW) Τοπικά Εκλιπόντα – Regionally Extinct (RE) Κρισίμως Κινδυνεύοντα – Critically Endangered (CR) Κινδυνεύοντα – Endangered (ΕΝ) Τρωτά – Vulnerable (VU) Σχεδόν Απειλούμενα – Near Threatened (NT) Μειωμένου Ενδιαφέροντος – Least Concern (LC) Ανεπαρκώς Γνωστά – Data Deficient (DD) Μη αξιολογηθέντα – Not Evaluated (NE) Οι κατηγορίες Κρισίμως Κινδυνεύον, Κινδυνεύον και Τρωτό θεωρούνται και αναφέρονται ως κατηγορίες κινδύνου Κατά τα διεθνή πρότυπα, τα δεδομένα για τα είδη που αξιολογήθηκαν για το Κόκκινο Βιβλίο θα είναι σύντομα διαθέσιμα σε βάση δεδομένων στην ιστοσελίδα της Ελληνικής Ζωολογικής Εταιρείας (www.zoologiki.gr) Περισσότερες πληροφορίες: Παναγιώτα Μαραγκού, Συντονίστρια Τμήματος Επιστημονικής Τεκμηρίωσης και Υποστήριξης, WWF Ελλάς, Συντονίστρια προγράμματος, WWF Ελλάς: 210 3314 893, p.maragou@wwf.grΑυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από κακόβουλη χρήση. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε την Javascript για να τη δείτε. Αναστάσιος Λεγάκις, Ζωολογικό Μουσείο Παν. Αθηνών, Επιστημονικός υπεύθυνος προγράμματος, Ελληνική Ζωολογική Εταιρεία 210 7272 372, alegakis@biol.uoa.grΑυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από κακόβουλη χρήση. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε την Javascript για να τη δείτε. Για φωτογραφικό υλικό: Μαρίτα Παντέρη, Υπεύθυνη Τύπου WWF Ελλάς, m.panteri@wwf.grΑυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από κακόβουλη χρήση. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε την Javascript για να τη δείτε. Για επιπλέον ερωτήσεις σε συγκεκριμένες ομάδες: Για κάθε μεγάλη ομάδα ζώων επιλέχθηκαν συντονιστές, οι οποίοι ανέλαβαν την ευθύνη της επικοινωνίας με τους ερευνητές που αξιολόγησαν μεμονωμένα είδη. Οι συντονιστές των ομάδων ήταν αντίστοιχα οι: Ψάρια γλυκού νερού Οικονομίδης Παναγιώτης Σ. (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης), psecon@bio.auth.grΑυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από κακόβουλη χρήση. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε την Javascript για να τη δείτε. Ψάρια θάλασσας Μεγαλοφώνου Πέρσα (Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών), pmegalo@biol.uoa.grΑυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από κακόβουλη χρήση. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε την Javascript για να τη δείτε. Αμφίβια Σωτηρόπουλος Κωνσταντίνος (Πανεπιστήμιο Αθηνών), ksotirop@biol.uoa.grΑυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από κακόβουλη χρήση. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε την Javascript για να τη δείτε. Ερπετά Λυμπεράκης Πέτρος (Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης), lyberis@nhmc.uoc.grΑυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από κακόβουλη χρήση. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε την Javascript για να τη δείτε. , 2810 393266 Πουλιά Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία (Γιώργος Χανδρινός, Θάνος Καστρίτης), tkastritis@ornithologiki.grΑυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από κακόβουλη χρήση. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε την Javascript για να τη δείτε. , 210 8228704 Θηλαστικά Σφουγγάρης Θανάσης (Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας), asfoug@agr.uth.grΑυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από κακόβουλη χρήση. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε την Javascript για να τη δείτε. , 24210 93274 Αρθρόποδα Λεγάκις Αναστάσιος (Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών), alegakis@biol.uoa.grΑυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από κακόβουλη χρήση. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε την Javascript για να τη δείτε. , 210 7274372 Χερσαία μαλάκια Βαρδινογιάννη Κατερίνα (Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης), mollusca@nhmc.uoc.grΑυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από κακόβουλη χρήση. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε την Javascript για να τη δείτε. , 2810 393272 Θαλάσσια ασπόνδυλα Μιλτιάδης Κίτσος (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης), mskitsos@bio.auth.gr