Κινητά - Ασύρματα τηλέφωνα - Laptop. Πόσο επικίνδυνη είναι η ακτινοβολία τους;

ΘΥΜΙΟΣ ΚΟΤΡΩΝΙΑΣ ΤΕΥΧΟΣ - Φεβρουάριος 2008

Πολύς λόγος γίνεται τελευταία για τις αρνητικές συνέπειες που μπορεί να έχει στην υγεία μας η χρήση της ευρύτατα πια διαδεδομένης ασύρματης τεχνολογίας (κινητά και ασύρματα τηλέφωνα, φορητοί υπολογιστές). Μπορεί το κινητό τηλέφωνο, για παράδειγμα, να άλλαξε τον τρόπο ζωής και δουλειάς δισεκατομμυρίων ανθρώπων, τους οποίους κατέστησε ανά πάσα ώρα και στιγμή εντοπίσιμους. Όταν όμως πρωτοεμφανίστηκε στην αγορά, κανείς δεν φανταζόταν ότι η χρήση του θα ενοχοποιούνταν από μια σειρά ερευνών για πρόκληση ανεπανόρθωτων βλαβών στον ανθρώπινο οργανισμό. Σύμφωνα μάλιστα με τις εκτιμήσεις πολλών επιστημόνων, τα όρια που έχει θέσει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας για την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία που επιτρέπεται να εκπέμπουν οι ασύρματες συσκευές δεν παρέχουν ασφάλεια στους χρήστες και πρέπει να αναθεωρηθούν.

Όχι στο κινητό το βράδυ
Η χρήση κινητού τηλεφώνου το βράδυ διαταράσσει σοβαρά τον ύπνο και προκαλεί πονοκεφάλους και σύγχυση, σύμφωνα με έρευνα που διεξήχθη από το Πανεπιστήμιο της Oυψάλα, το Ινστιτούτο Καρολίνσκα της Σουηδίας και από το Πολιτειακό Πανεπιστήμιο Wayne του Μίσιγκαν. Αξίζει να σημειωθεί ότι η έρευνα χρηματοδοτήθηκε από το Φόρουμ Κατασκευαστών Κινητών Τηλεφώνων (Mobile Manufacturers Forum). Όπως διαπιστώθηκε, εκείνοι που χρησιμοποιούν το κινητό τους πριν πέσουν για ύπνο αργούν να φτάσουν στα βαθύτερα στάδια του ύπνου και παραμένουν λιγότερο χρόνο σε αυτά, γεγονός που περιορίζει την ικανότητα του οργανισμού να ανασυντάσσει τις δυνάμεις του. Τα ευρήματα αυτά είναι πολύ ανησυχητικά για τους εφήβους, που χρησιμοποιούν συχνά τα κινητά τους τη νύχτα.

ΜΜΕ: Αντιδράσεις και μέτρα
• Η βρετανική εφημερίδα «Independent», αλλά και ο επίσης βρετανικός «Observer», έδωσαν μεγάλη δημοσιότητα στην πρόθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Περιβάλλοντος να υιοθετήσει το πόρισμα μεγάλης διεθνούς επιστημονικής έρευνας (Bionitiative Working Group), σύμφωνα με το οποίο τα υπάρχοντα όρια ασφαλείας στην εκπομπή ακτινοβολίας από τις ασύρματες συσκευές δεν εξασφαλίζουν τη δημόσια Υγεία.
Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Περιβάλλοντος σκοπεύει να ξεκινήσει εκστρατεία με σκοπό να ασκήσει μεγαλύτερη πίεση στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, προκειμένου να λάβουν πιο αυστηρά προληπτικά μέτρα.
• Το γερμανικό Υπουργείο Περιβάλλοντος ξεκινά εκστρατεία
η οποία θα προτρέπει τους πολίτες να αποφεύγουν τη χρήση της ασύρματης τεχνολογίας, προκειμένου να προλάβουν τυχόν αρνητικές συνέπειες για την υγεία τους, ενώ παράλληλα προωθεί εκείνους τους τρόπους μέσω των οποίων μπορούν να προστατεύονται.
• Σε άλλο δημοσίευμα του «Independent», γίνεται αναφορά στην απόφαση του τοπικού συμβουλίου του Carmarthenshire της Oυαλίας να εφαρμοστεί για πρώτη φορά στη Μεγάλη Βρετανία ένας κώδικας ασφαλείας ο οποίος θα αφορά τις ασύρματες τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται στα σχολεία της περιοχής.

Tο διεθνές «debate»
Ένα άτυπο «debate» έχει ξεκινήσει εδώ και καιρό στους κύκλους της επιστημονικής κοινότητας. Εξετάζεται κατά πόσο η χρήση συγκεκριμένων συσκευών (κυρίως κινητών τηλεφώνων) μπορεί να προκαλέσει βλάβες στον ανθρώπινο οργανισμό, οι οποίες με τη σειρά τους μπορούν να οδηγήσουν σε ανίατες ασθένειες. Το ερώτημα μπορεί να είναι σαφές, δεν φαίνεται να ισχύει όμως το ίδιο και με την απάντηση. Oι περισσότεροι συμφωνούν ότι είναι απαραίτητη περαιτέρω έρευνα, προκειμένου να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα. Ειδικά όσον αφορά την ασύρματη τεχνολογία, την οποία ο καθηγητής Φυσικής του Πανεπιστημίου του Nottingham, Lawrie Challis, ονομάζει «το τσιγάρο του 21ου αιώνα», είναι νωρίς να μιλάμε για οριστικά συμπεράσματα, καθώς η χρήση της άρχισε να εξαπλώνεται πρόσφατα.

Τι μας είπαν οι ξένοι επιστήμονες
Όπως συμβαίνει συνήθως σε αυτές τις περιπτώσεις, έτσι και σε αυτό το επιστημονικό «debate» υπάρχουν αντικρουόμενες απόψεις. Από τη μια πλευρά, πολλοί, όπως ο λέκτορας Φυσικής του Πανεπιστημίου του Surrey, Paddy Ryan, υποστηρίζουν ότι ο χρόνος που έχει περάσει από την εμφάνιση της ασύρματης τεχνολογίας είναι ήδη αρκετός για να βγουν συμπεράσματα και ότι εάν η ακτινοβολία των ασύρματων δικτύων ήταν όντως βλαβερή, τα συμπτώματα θα είχαν ήδη φανεί. Στο ίδιο πνεύμα, ο επικεφαλής της ερευνητικής μονάδας κινητών τηλεφώνων του Kings College του Λονδίνου, James Rubin, ο οποίος ολοκλήρωσε μια μετα-ανάλυση 31 ερευνών, υποστηρίζει ότι σε καμία από αυτές δεν γίνεται λόγος για την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία ως αιτία για την εμφάνιση συμπτωμάτων. Ωστόσο, υπάρχει και το «ρεύμα» εκείνο το οποίο υποστηρίζει ότι η ακτινοβολία από την ασύρματη τεχνολογία θα έπρεπε να μας προβληματίζει περισσότερο. Επικοινωνήσαμε με δύο κορυφαίους σουηδούς καθηγητές, τον Lennart Hardell, καθηγητή Oγκολογίας στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο του Orebro της Σουηδίας, και τον Kjell Hansson Mild, καθηγητή στο Εθνικό Σουηδικό Ινστιτούτο «Working Life» και στο Πανεπιστήμιο του Orebro της Σουηδίας, οι οποίοι διεξήγαγαν έρευνες που έδειξαν ότι η χρήση κινητών και ασύρματων τηλεφώνων μπορούν να προκαλέσουν βλάβες στον ανθρώπινο οργανισμό. Στη συνέντευξη που παραχώρησε στο Vita, ο κ. Lennart Hardell ήταν κατηγορηματικός: Η χρήση κινητού τηλεφώνου για περίοδο μεγαλύτερη των δέκα ετών αυξάνει τις πιθανότητες για την ανάπτυξη κακοήθους όγκου στον εγκέφαλο και στο ακουστικό νεύρο.

Τι μας είπαν οι έλληνες επιστήμονες
Σύμφωνα με έκθεση της ερευνητικής ομάδας του καθηγητή Ραδιοβιολογίας και Κυτταρικής Βιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Λουκά Μαργαρίτη, ακόμα και οι μη θερμικές επιδράσεις είναι πολύ σοβαρές. Σε μελέτες που πραγματοποιήθηκαν σε κυτταροκαλλιέργειες και πειραματόζωα από τον καθηγητή κ. Μαργαρίτη και τους συνεργάτες του, διαπιστώθηκε ότι οι αλλαγές στους οργανισμούς αυτούς ήταν σημαντικές: αλλαγές συμπεριφοράς, μορφολογικές αλλοιώσεις του εγκεφάλου, μείωση γονιμότητας, ακόμα και θραύση του μορίου του DNA, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε καρκινογενέσεις. Για επιπτώσεις στην υγεία από ισχυρή ακτινοβολία κάνει λόγο και ο καθηγητής κ. Στέφανος Τσιτομενέας στη συνέντευξη που μας παραχώρησε. Υποστηρίζει, ωστόσο, ότι η μεταφορά στον ανθρώπινο οργανισμό των αποτελεσμάτων που έχουν προκύψει από έρευνες σε άλλους ζωντανούς οργανισμούς είναι επισφαλής και ότι οριστικά συμπεράσματα θα αργήσουν να εξαχθούν.

Aσύρματες συσκευές και ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία
Για τις ασύρματες συσκευές, οι οποίες στις μέρες μας χρησιμοποιούνται εκτεταμένα, ο καθηγητής κ. Μαργαρίτης μας είπε:
Κινητά τηλέφωνα: Η ολοένα αυξανόμενη χρήση του κινητού τηλεφώνου στο εσωτερικό σπιτιών και γραφείων έχει το εξής μειονέκτημα: Σε αντίθεση με το εξωτερικό περιβάλλον, οι εσωτερικοί χώροι αναγκάζουν το κινητό τηλέφωνο να εκπέμπει μεγάλη ισχύ, ώστε η εκπεμπόμενη ακτινοβολία να φτάσει στον πλησιέστερο σταθμό βάσης.
Ασύρματα τηλέφωνα: Τα σύγχρονα ψηφιακά ασύρματα τηλέφωνα DECT (Digital Enhanced Cordless Telephones) εκπέμπουν συνεχώς (δηλαδή ανεξάρτητα εάν υπάρχει κλήση ή όχι) ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία στην περιοχή συχνοτήτων της κινητής τηλεφωνίας. Η ακτινοβολία αυτή είναι πολύ διεισδυτική και μπορεί να περάσει ακόμα και τους τοίχους των διαμερισμάτων. Έχουν γίνει μελέτες που έχουν δείξει ότι η μόνιμη ακτινοβόληση των ανθρώπων με τη συσκευή βάσης του ασύρματου ψηφιακού τηλεφώνου είναι υπεύθυνη για την παρατηρούμενη διαταραχή ύπνου, αφού επηρεάζονται τα επίπεδα της μελατονίνης, μιας ορμόνης που παράγεται στον εγκέφαλο και βοηθά τον οργανισμό μας να γνωρίζει πότε είναι ώρα για ύπνο και πότε είναι η ώρα για να ξυπνήσουμε. Η μελατονίνη προστατεύει επίσης τον εγκέφαλο από νευροεκφυλιστικές ασθένειες.
Aσυρματα δικτυα: Τα ασύρματα δίκτυα γίνονται όλο και πιο δημοφιλή, είτε σε οικιακούς είτε σε επαγγελματικούς χώρους. Τα δίκτυα αυτά αποτελούνται από τις συσκευές πρόσβασης και τον υπολογιστή. Oι συσκευές πρόσβασης (access point) με ή χωρίς εμφανή κεραία εκπέμπουν ακτινοβολία στη ζώνη συνήθως των 2,5 GHz, και πρέπει να βρίσκονται μακριά από τα ζωτικά όργανα του σώματος. H ακτινοβολία που εκπέμπεται από την ασύρματη κάρτα δικτύου -που είναι ενσωματωμένη στον φορητό υπολογιστή- σε μικρή απόσταση (π.χ. 40-50 εκ.), θεωρείται, σύμφωνα με τον καθηγητή κ. Μαργαρίτη, επικίνδυνη.

Τι είναι η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία
H ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, αν και αόρατη, έχει υπόσταση: αποτελεί προϊόν κυμάτων ηλεκτρικής και μαγνητικής ενέργειας τα οποία διοχετεύονται στον ελεύθερο χώρο. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα όλων είναι το φυσικό φως, που είναι η πλέον ορατή μορφή ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας. Ωστόσο, εξαιτίας κυρίως της ανάπτυξης της τεχνολογίας, η διοχέτευση ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας στον ελεύθερο χώρο έχει αυξηθεί δραματικά.

Ποιες είναι οι επιδράσεις της
Oι επιδράσεις της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας διακρίνονται στις θερμικές και στις μη θερμικές. Oι πρώτες οφείλονται στην αύξηση της θερμοκρασίας των ιστών του ανθρώπινου οργανισμού από την ακτινοβολία που προσπίπτει σε αυτούς. Oι επιπτώσεις στην υγεία εμφανίζονται όταν η θερμοκρασία του σώματος αυξηθεί πάνω από 1 βαθμό Κελσίου. Oι μη θερμικές επιδράσεις αντίθετα προκαλούνται με όλους τους άλλους τρόπους εκτός από την αύξηση της θερμοκρασίας στους ιστούς του ανθρώπινου οργανισμού. Ένα καλό παράδειγμα μη θερμικής επίδρασης, είναι οι επιληπτικές κρίσεις που προκαλούνται σε ευαίσθητα άτομα από τη χρήση διακοπτόμενου φωτός ή μεταβολές που έχουν παρατηρηθεί σε χρωμοσώματα και γονίδια. Oι μη θερμικές επιδράσεις οφείλονται στο γεγονός ότι ο ανθρώπινος οργανισμός είναι ένας ευαίσθητος ηλεκτροχημικός μηχανισμός.

Τα συμπτώματα και οι πιθανές ασθένειες
Η άποψη εκείνων που υποστηρίζουν ότι θα πρέπει να είμαστε πιο προσεκτικοί όταν κάνουμε χρήση της ασύρματης τεχνολογίας είναι ξεκάθαρη: οι συνέπειες μπορεί να είναι βλαβερές. Τα αποτελέσματα επιδημιολογικών και πειραματικών μελετών σε κύτταρα και πειραματόζωα συνηγορούν υπέρ της άποψης ότι η ένταση της ακτινοβολίας κινητής τηλεφωνίας κάτω από τα όρια ασφαλείας είναι επιβλαβής, με συμπτώματα όπως: πονοκέφαλοι, κόπωση, προσωρινή απώλεια μνήμης, μείωση των μαθησιακών ικανοτήτων, ενώ μπορεί να προκληθεί ακόμη και κακοήθης όγκος του ακουστικού νεύρου. Αυτό δεν σημαίνει, βέβαια, ότι όλοι όσοι χρησιμοποιούν κινητό τηλέφωνο θα παρουσιάσουν συμπτώματα ή κάποια πάθηση. Να σημειωθεί εδώ πως, όπως επεσήμανε ο καθηγητής κ. Μαργαρίτης, οι επιπτώσεις αυτές δεν έχουν επιβεβαιωθεί σε ανθρώπινους οργανισμούς, από τη στιγμή που δεν είναι δυνατόν να γίνουν πειράματα σε αυτούς.

Ποιοι είναι πιο ευάλωτοι
Στο ερώτημα αυτό η απάντηση του καθηγητή κ. Μαργαρίτη εστιάζει στα παιδιά, επειδή τόσο ο εγκέφαλός τους όσο και ολόκληρος ο οργανισμός τους αναπτύσσονται συνεχώς. Επιπλέον το πάχος του κρανιακού οστού των παιδιών είναι πολύ μικρότερο εκείνου των ενηλίκων και η ακτινοβολία διεισδύει στον εγκέφαλο πολύ πιο εύκολα. Μελέτες έχουν συσχετίσει την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία με καρκίνους διάφορων ειδών, ανάμεσα στους οποίους και η παιδική λευχαιμία. Oι ειδικοί τονίζουν ότι δεν είναι δυνατόν να προβλεφθεί τι θα συμβεί σε βάθος χρόνου αν γίνεται αλόγιστη χρήση κινητού τηλεφώνου από ένα παιδί, είτε τηλεφωνεί, είτε το τοποθετεί στα ρούχα του. Γι’ αυτό, συνιστούν να αποφεύγεται τελείως η χρήση του κινητού στο αυτί παρά μόνο για επείγουσες περιπτώσεις και για μικρή διάρκεια (μισό έως ένα λεπτό την ημέρα).
Η περιορισμένη και ασφαλής χρήση των κινητών και γενικά της ασύρματης τεχνολογίας από τα παιδιά αποτελεί ένα μεγάλο «στοίχημα» των γονέων. Η δυσκολία ίσως έγκειται στο γεγονός ότι η βιομηχανία ασύρματης τεχνολογίας στηρίζει μεγάλο μέρος των κερδών της στα παιδιά, που δελεάζονται από τις τεχνολογικές εξελίξεις. Αυτό καθίσταται σαφές και από μια έρευνα που ο καθηγητής Hardell και η ομάδα του διεξήγαγαν στη Σουηδία. O καθηγητής Hardell δήλωσε σχετικά στο Vita: «Η έρευνά μας έδειξε ότι τα περισσότερα παιδιά στη Σουηδία ηλικίας 7-14 ετών κάνουν συστηματική χρήση κινητών ή ασύρματων τηλεφώνων. Επιπρόσθετα, η έρευνα έδειξε ότι τα ποσοστά χρήσης hands free είναι πολύ χαμηλά».

Υπάρχουν τρόποι να προστατευτούμε;
Η επιστημονική κοινότητα απαντά καταφατικά στο ερώτημα αυτό. Ας δούμε, λοιπόν, τι μας συνέστησε ο καθηγητής κ. Μαργαρίτης:

• Αποφεύγετε τη συνομιλία με το κινητό κολλημένο στο αυτί.
• Χρησιμοποιείτε ενσύρματο hands free ή ασύρματο blue tooth. Εκτιμάται ότι οι επιπτώσεις από την ακτινοβολία τους είναι μειωμένες.
• Προσέχετε πού και πώς τοποθετείτε το κινητό σας. Αποφεύγετε να το βάζετε στην τσέπη σας. Αν αυτό είναι απαραίτητο, τοποθετήστε το με τέτοιο προσανατολισμό ώστε η πίσω πλευρά να μην εφάπτεται στο σώμα, καθώς αυτή είναι η πλευρά από την οποία τα περισσότερα κινητά εκπέμπουν τη μέγιστη ένταση ακτινοβολίας.
• Μην εμπιστεύεστε τα αυτοκόλλητα, που τοποθετούνται στο πίσω μέρος του κινητού και υποτίθεται ότι απορροφούν την ακτινοβολία που εκπέμπεται. Αυτή τους η ιδιότητα δεν έχει επιβεβαιωθεί από τις μετρήσεις.

Για τα ασύρματα τηλέφωνα
• Τοποθετήστε τη βάση του ασύρματου τηλεφώνου στη μακρύτερη δυνατή απόσταση από χώρους που συνήθως περνάτε αρκετές ώρες. Η ακτινοβολία της είναι πολύ διεισδυτική.
• Μην τοποθετείτε τη βάση του ασύρματου τηλεφώνου κοντά στο κρεβάτι σας. Εάν αυτό είναι αναγκαίο, τοποθετήστε γύρω από αυτήν ένα μεταλλικό πλαστικοποιημένο πλέγμα.
• Εφόσον υπάρχει η δυνατότητα, π.χ. έχετε και σταθερό τηλέφωνο, είναι προτιμότερο να θέτετε εκτός λειτουργίας τη βάση του ασύρματου τηλεφώνου κατά τη διάρκεια της νύχτας, καθώς η παρατεταμένη ακτινοβόληση μπορεί να επηρεάσει τον ύπνο.
• Γενικώς, αποφεύγετε να μιλάτε με το ασύρματο τηλέφωνο και προτιμήστε το σταθερό. Εάν πάλι είναι αναγκαίο, ελαχιστοποιήστε τη συνομιλία ή μιλάτε με ανοιχτή ακρόαση ή με τη χρήση hands free ή blue tooth (υπάρχει αυτή η δυνατότητα σε μερικά μοντέλα).

Για τους ασύρματους υπολογιστές
• Τοποθετήστε το φορητό υπολογιστή ή τα εξαρτήματα ασύρματης σύνδεσης μακριά από ζωτικά όργανα του σώματος, όπως τα γεννητικά όργανα.
• Χρησιμοποιήστε πλαστικοποιημένο πλέγμα παρεμπόδισης της ακτινοβολίας.

Τι ισχύει για τις ηλεκτρικές οικιακές συσκευές;
Η διέλευση του ηλεκτρικού ρεύματος από κάποιον αγωγό προκαλεί τη δημιουργία ηλεκτρομαγνητικού πεδίου, του οποίου η μαγνητική συνιστώσα ενέχει κινδύνους για την υγεία. Ως όριο αποδεκτής έκθεσης έχουν προταθεί τα 1.000 mG (μιλιγκάους) από τη Διεθνή Επιτροπή Προστασίας από τις μη Ιονίζουσες Ακτινοβολίες (ICNIRP, International Commitee for Non Ionizing Radiation Protection). Ωστόσο, πολλές μελέτες έχουν καταδείξει ότι το πραγματικό «όριο ασφαλείας» δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερο από 4 mG. Μάλιστα, χρόνια ακτινοβόληση σε επίπεδα πάνω από 4 mG έχει συσχετιστεί με παιδική λευχαιμία. O καθηγητής κ. Μαργαρίτης μας προτείνει μέτρα προστασίας από την ακτινοβολία των οικιακών συσκευών:

1. Τηλεόραση
• Οι παλαιού τύπου τηλεοράσεις(με καθοδικό σωλήνα) έχουν ηλεκτρικά κυκλώματα και σύστημα παραγωγής υψηλής τάσης που δημιουργούν μαγνητικό πεδίο, οι τιμές του οποίου αρχίζουν περίπου από τα 100 mG (μιλιγκάους).
• Όσο πιο μεγάλη σε μέγεθος η τηλεόραση τόσο πιο ισχυρό είναι το μαγνητικό πεδίο που παράγει. • Η απόσταση ασφαλείας, ιδιαίτερα για μικρά παιδιά, είναι τα 2 μέτρα.
• Φαίνεται πως ο κίνδυνος από τις νέου τύπου τηλεοράσεις LCD είναι αμελητέος, επειδή έχουν πολύ χαμηλή ακτινοβολία.
2. Φούρνος μικροκυμάτων
• Η συσκευή αυτή, εκτός από την παραγωγή μαγνητικού πεδίου, δημιουργεί και ραδιοκύματα παρόμοια με των κινητών τηλεφώνων. Όταν π.χ. η συσκευή χρησιμοποιείται σε ισχύ 270 Watt, είναι το ίδιο με περίπου 270 κινητά τηλέφωνα σε πλήρη ισχύ.
• Προτείνεται να μην είναι κανείς κοντά στη συσκευή κατά τη διάρκεια της χρήσης της και ειδικότερα μικρά παιδιά. Η ακτινοβολία που εκπέμπεται από το μαγνητικό πεδίο, αλλά και τα ραδιοκύματα, μειώνονται πολύ σημαντικά σε απόσταση 50 εκ.
3. Ηλεκτρική κουζίνα
Η λειτουργία των εστιών θέρμανσης, καθώς και του ηλεκτρικού φούρνου, δημιουργούν αρκετά ισχυρό πεδίο, περίπου 100 mG. Αυτό μειώνεται δραστικά σε απόσταση 30 εκ.
4. Απορροφητήρας
Η λειτουργία του δημιουργεί ισχυρό μαγνητικό πεδίο, αλλά είναι σε τέτοιο ύψος που συνήθως δεν επηρεάζει τον ανθρώπινο οργανισμό.
5. Στεγνωτήρας μαλλιών
Και το σεσουάρ δημιουργεί ισχυρά ηλεκτρομαγνητικά πεδία. Θα πρέπει, λοιπόν, όταν το χρησιμοποιείτε, να το κρατάτε σε αρκετή απόσταση από το κεφάλι, ιδιαίτερα των μικρών παιδιών.

O ΕΙΔΙΚOΣ ΑΠΑΝΤΑ ΣΤΙΣ ΑΠOΡΙΕΣ ΣΑΣ
Απαντά ο κ. Στέφανος Τσιτομενέας, καθηγητής Τηλεπικοινωνιών στο ΤΕΙ Πειραιά

1. Πρόσφατη σουηδική έρευνα έδειξε ότι σε βάθος χρόνου (συγκεκριμένα δεκαετίας) η χρήση των κινητών μπορεί να προκαλέσει καρκίνο του εγκεφάλου. Ωστόσο, άλλες έρευνες δεν αποδεικνύουν κάτι τέτοιο. Πού βρίσκεται η αλήθεια;
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Oργανισμό Υγείας, οι βιολογικές επιπτώσεις δεν έχουν επακριβώς προσδιοριστεί. Αυτός είναι και ο λόγος που κάθε ερευνητικό αποτέλεσμα αποτιμάται από ειδική επιτροπή. Στο πλαίσιο αυτό, κάθε ερευνητικό αποτέλεσμα πρέπει να αντιμετωπίζεται με την απαιτούμενη σοβαρότητα και ψυχραιμία, διότι μπορεί μεν να προκαλεί υποψία νόσησης, πλην όμως θα πρέπει να επιβεβαιωθεί και από άλλους ερευνητές. Συνεπώς, οριστικά συμπεράσματα δεν πρόκειται να υπάρξουν στο άμεσο μέλλον και ίσως αργήσουν πολύ.

2. Έχουν γίνει πειράματα σε ζωντανούς οργανισμούς;
Τα έως τώρα αποτελέσματα από πειράματα που έχουν γίνει σε ζωντανούς οργανισμούς δείχνουν ότι υπάρχουν ποικίλες θερμικές και αθερμικές βιολογικές επιδράσεις, πλην όμως είναι δύσκολη και επισφαλής η μεταφορά των αποτελεσμάτων στο ανθρώπινο είδος και ο ακριβής προσδιορισμός των τυχόν βλαβών.

3. Στη Φρανκφούρτη η χρήση ασύρματης τεχνολογίας στα σχολεία έχει ήδη απαγορευτεί, ενώ στη Βρετανία προτίθενται να λάβουν ανάλογα μέτρα. Πιστεύετε ότι θα έπρεπε να ληφθούν ανάλογα μέτρα και στην Ελλάδα;
Με δεδομένη την έλλειψη οριστικής επιστημονικής τεκμηρίωσης για συγκεκριμένα νοσήματα και βλάβες από την επίδραση της ασύρματης τεχνολογίας, δεν είναι σωστή η γενική απαγόρευσή της, αλλά η εφαρμογή των μέτρων που υποδεικνύουν οι φυσικές επιστήμες. Συγκεκριμένα, είναι αναγκαία: α) Η προειδοποίηση του πληθυσμού, με κάθε προσφερόμενο μέσο, για τους ενδεχόμενους κινδύνους, με έμφαση στην υπόδειξη ότι πρέπει να εφαρμόζεται η συνετή αποφυγή (περιορισμός της έκθεσης στην απολύτως απαραίτητη) και β) η λεπτομερής και συνεπής εφαρμογή από την πολιτεία των κανόνων ακτινοπροστασίας (οι οποίοι περιλαμβάνουν τα στάδια της αιτιολόγησης, της οριοθέτησης και της βελτιστοποίησης). Αναλυτικότερα, οι κανόνες αυτοί προβλέπουν:
α) Αιτιολόγηση (Justification). Πρέπει να αποδεικνύεται ότι το όφελος από τη συγκεκριμένη εγκατάσταση και τη χρήση της ακτινοβολίας είναι μεγαλύτερο από τους συνεπαγόμενους κινδύνους ή βλάβες.
β) Oριοθέτηση (Limitation). Πρέπει να εφαρμόζονται κάποια αποδεκτά όρια στην εγκατάσταση και χρήση, χωρίς αυτό να σημαίνει υποχρεωτικά ότι τα όρια αυτά είναι και ασφαλή.
γ) Βελτιστοποίηση (Optimization) (As Low As Reasonably Achievable, ALARA). Πρέπει με τη συγκεκριμένη εγκατάσταση και χρήση να επιτυγχάνεται μεν ο σκοπός της εφαρμογής, αλλά να ελαχιστοποιείται η επιβάρυνση του περιβάλλοντος ή της υγείας.

4. Από όλες τις συσκευές που καθημερινά χρησιμοποιούμε, ποιες είναι εκείνες που κρύβουν τους μεγαλύτερους κινδύνους για την υγεία;
Όταν εκτιθέμεθα στο ηλεκτρομαγνητικό πεδίο και πολύ κοντά στην πηγή, η επικινδυνότητα πιθανολογείται ότι βρίσκεται στα τηλεχειριστήρια που έχουν κεραία και ισχυρό πομπό (τηλεοδήγηση αερομοντέλων κλπ.), στο κινητό τηλέφωνο (και στο σταθμό βάσης του), στο ασύρματο τηλέφωνο (και στη βάση του) και στο φορητό υπολογιστή, όταν επικοινωνεί ασύρματα (GPRS, Mobile Internet κλπ.).

5. Είναι δυνατόν η καθημερινή χρήση τους να προκαλέσει βλάβες στον ανθρώπινο οργανισμό;
Η παρατεταμένη έκθεση του ανθρώπου στο ηλεκτρομαγνητικό πεδίο, αλλά και η παραμονή του πολύ κοντά στις ασύρματες συσκευές μπορεί να ελλοχεύουν κινδύνους. Αντίθετα, ακόμα είναι ατεκμηρίωτη η βλάβη από την καθημερινή χρήση τους.

6. Υπάρχουν τρόποι να προστατευτεί ο χρήστης της ασύρματης τεχνολογίας, εάν αποδειχτεί ότι η μακροχρόνια χρήση της μπορεί να προκαλέσει ανεπανόρθωτες βλάβες;
Βεβαίως, με την τήρηση των κανόνων που υποδεικνύουν οι φυσικές επιστήμες. Δηλαδή, σε ατομικό επίπεδο, με τη συνετή αποφυγή, που περιλαμβάνει τρία μέτρα:
α) τη μικρότερη δυνατή διάρκεια έκθεσης, β) τη μεγαλύτερη δυνατή απόσταση από την πηγή και γ) τη χρήση προστατευτικών «ασπίδων».

7. Πιστεύετε ότι τηρούνται οι προδιαγραφές ασφαλείας από τη βιομηχανία ασύρματης τεχνολογίας;
Oι συσκευές που χρησιμοποιούνται στην Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να τηρούν όλες τις προβλεπόμενες και θεσπισμένες προδιαγραφές ασφαλείας. Oπότε, κάθε βιομηχανία ασύρματης τεχνολογίας που επιθυμεί να προσφέρει προϊόντα στην Ε.Ε. πρέπει να διαθέτει πιστοποιητικά ότι οι συσκευές της έχουν τα κατάλληλα χαρακτηριστικά, προερχόμενα από διαπιστευμένους φορείς που ελέγχονται από κρατικές αρχές και διαδικασίες εγκυρότητας.

8. Πιστεύετε πως υπάρχουν στοιχεία για τις βλαβερές συνέπειες της χρήσης ασύρματης τεχνολογίας τα οποία αποκρύπτει ίσως η βιομηχανία;
Τα συμφέροντα είναι μεγάλα και η απόκρυψη στοιχείων δεν αποκλείεται. Πλην όμως, ακόμη και εάν υπάρχει, δεν μπορεί να μείνει μυστική για μεγάλο χρονικό διάστημα σε μια πολύ μεγάλης έκτασης και παγκοσμίου επιπέδου διεπιστημονική ερευνητική δραστηριότητα, όπως είναι αυτή που εποπτεύεται και από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.