Ασπάλαθος
| Ασπάλαθος | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Ανθισμένος ασπάλαθος
|
||||||||||||||
| Συστηματική ταξινόμηση | ||||||||||||||
|
||||||||||||||
| Διώνυμο | ||||||||||||||
| Καλυκοτόμη η εριότριχος (Calicotome villosa) L. |
Ανθίζει στις αρχές τις άνοιξης και τα άνθη του έχουν έντονο κίτρινο χρώμα και χαρακτηριστική οσμή.
Αναπτύσσονται σε δέσμες ή βότρεις των 2 με 15 ανθών. Ο καρπός του είναι μικρός χεδρωπός και καλυμμένος γκριζόχρωμες τρίχες.
Ο καρπός του τρώγεται από κατσίκες. Όταν οι βλαστοί ξεραθούν το καλοκαίρι μετατρέπονται σε σκληρά αγκάθια. Φύεται σε θαμνώνες σε ξηρές περιοχές με χαμηλό υψόμετρο.
Ο ασπάλαθος είναι επίσης γνωστός με τα ονόματα σπαλάχτρι, σπαλάθρι και ασφάλαθος. Το όνομα ασπάλαθος είναι αρχαίο και με αυτό περιγράφεται το φυτό από το Διοσκουρίδη. Θεωρείται ότι το όνομα προέρχεται γλωσσολογικά από κάποια άγνωστη προϊστορική γλώσσα της Μεσογείου. Οι Αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι με τους ασπαλάθους χτυπούσαν και τιμωρούσαν του τυράννους στον Άδη. Σε αυτήν την ιστορική αναφορά βασίζεται το τελευταίο ποίημα που έγραψε ο Γιώργος Σεφέρης στις 31 Μαρτίου 1971, το οποίο ονομάζεται «Επί Ασπαλάθων».
wikipedia
Ασπάλαθος (rooibos (red bush)??)
Η θέα αυτού του παμπάλαιου, ανυπέρβλητου φράχτη απο κλαδιά ασπαλάθου με
ώθησε σν συγκεντρώσω στοιχεία για το άγριο τούτο θάμνο που κυριαρχεί
στον τόπο μου.
(Καλυκοτόμη η εριότριχος Calycotome villosa έως ένα μέτρο ύψος, Calycotome Infesta έως τρία μέτρα ύψος,)Ανήκει στην οικογένεια των Χεδροπών, Ψυχανθών (Papilionaceae)
Το γένος Calycotome περιλαμβάνει αγκαθωτούς θάμνους με παρόμοια άνθη και μικρά φύλλα που χωρίζονται σε τρία φυλλάρια. Έχει νεαρούς κλαδίσκους και τα φύλλα του είναι τριχωτά από κάτω και λεία από πάνω, με κάλυκα στη βάση τους. Τα άνθη είναι κίτρινα σε σχήμα πεταλουδόμορφο και βγαίνουν ανά 2-15 σε δέσμες ή βότρεις, στις μασχάλες των φύλλων. Ο καρπός του είναι χέδρωπας, μικρός, σχεδόν τετράγωνος και είναι σκεπασμένος με γκριζόχρωμες τρίχες. Πρόκειται για παραμεσόγειο είδος και φύεται σε θαμνότοπους χαμηλού υψομέτρου, κυρίως σε ξηρές περιοχές. Ο ασφόδελος έχει ωφεληθεί από τις αλλαγές που έχει επιφέρει ο άνθρωπος στη ζώνη της Μεσογείου: πυρκαγιές, υπερβόσκηση. Τα αγκάθια και η άσχημη γεύση του απωθεί τα πρόβατα και τις κατσίκες και έτσι μπορεί να αναπτυχθεί σε μεγάλους πληθυσμούς.
Πρόκειται για φυτό χαμηλού ενδιαφέροντος για τη μελισσοκομία κυρίως λόγω της αδυναμίας των μελισσών να βοσκήσουν στα άνθη του.
Οι μέλισσες επισκέπτονται τα άνθη μόνο σε πλήρη νηνεμία.
Ανθιζει Αρχές Μαρτίου. Δίνει λίγη γύρη.
Με την ονομασία «Ασπάλαθος» το φυτό αναφέρεται από το Διοσκουρίδη. Οι
Αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι με τα ακανθωτά κλαδιά του Ασπάλαθου
κτυπούσαν και τιμωρούσαν τους τυράννους στον Άδη."Μυθολογικά συνδέθηκε
με τη μεταθανάτια τιμωρία των αδίκων και ιδιαίτερα του Αρδιαίου. Τον
Αρδιαίο , τύραννο μιας πόλης της Παμφυλίας , καθώς και άλλους τυράννους ,
όταν εξέτισαν στον κάτω κόσμο την καθιερωμένη ποινή που επιβαλλόταν
στους αδίκους και ετοιμαζόταν να βγουν στο φως , το στόμιο δεν τους
δεχόταν. Τότε άντρες άγριοι και όλο φωτιά που βρισκόταν εκεί, αφού τους
βασάνισαν , άρχισαν να τους σέρνουν έξω από το δρόμο και να τους
ξεσκίζουν επάνω στους ασπαλάθους, πριν τους ρίξουν πάλι στα Τάρταρα…
«Επι Ασπαλάθων ..»Το τελευταίο ποίημα του Σεφέρη (31/3/1971)βασίζεται σε μία περικοπή του Πλάτωνα που αναφέρεται στην τιμωρία του τυράννου Αρδιαίου . Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Το Βήμα», στις 23.9.71, τρεις μέρες δηλαδή μετά το θάνατο του ποιητή, και προκάλεσε μεγάλο πονοκέφαλο στην Χούντα, διότι , πέρα από τον προφανή συμβολισμό του για το αναπόδραστο τέλος όλων των δικτατορικών καθεστώτων, σηματοδοτούσε και μια ανοιχτή πρόκληση για αντίσταση εναντίον του καθεστώτος της δικτατορίας.
"-Ήταν ωραίο το Σούνιο τη μέρα εκείνη του Ευαγγελισμού πάλι με την άνοιξη.
Λιγοστά πράσινα φύλλα γύρω στις σκουριασμένες πέτρες το κόκκινο χώμα και οι
ασπάλαθοι,
δείχνοντας έτοιμα τα μεγάλα τους βελόνια και τους κίτρινους ανθούς.
Απόμακρα οι αρχαίες κολόνες , χορδές άρπας αντηχούν ακόμη ..
Γαλήνη
- Τι μπορεί να μου θύμισε τον Αρδίαιο εκείνον;
Μια λέξη στου Πλάτωνα θαρρώ, χαμένη στου μυαλού μου τα αυλάκια,
το όνομα του κίτρινου θάμνου δεν άλλαξε από εκείνους τους καιρούς.
Το βράδυ βρήκα την περικοπή :
«τον έδεσαν χειροπόδαρα» μας λέει «τον έριξαν χάμω και τον έγδαραν τον έσυραν
παράμερα τον κατεξέσκισαν απάνω στους αγκαθερούς ασπαλάθους και πήγαν και τον
πέταξαν στα Τάρταρα κουρέλι» .
Έτσι στον κάτω κόσμο πλέρωνε τα κρίματά του ο Παμφύλιος Αρδιαίος ο πανάθλιος Τύραννος ."
http://minorland.blogspot.gr/2008/05/blog-post_4997.html
Κάποιοι φίλοι μελισσοκόμοι ισχυρίζονται ότι αυτό το φυτό με τα υπέροχα κίτρινα λουλούδια δεν είναι μελισσοκομικό Εγώ έχω αντίθετη γνώμη. Παρατηρήστε την φωτογραφία που ακολουθεί.
Ο ασπάλαθος. Πολυετές φυτό, αγκαθωτός θάμνος με μικρά φύλλα που διακλαδίζονται σε τρία μικρά, όπως το τριφύλλι. Είναι μαλλιαρά από πάνω και λεία από κάτω. Έχουν βαθύ πράσινο χρώμα. Τον ασπάλαθο τον συναντούμε στην Κρήτη, αλλά και σε άλλες περιοχές εκτός Κρήτης με διαφορετικές ονομασίες όπως: Ασφάλαθος, σπαλάχτρι, σπαλάθρι, κλπ. Όποιος ξέρει περισσότερες ονομασίες μπορεί να τις γράψει.
Ο ασπάλαθος ανθίζει στις αρχές της Άνοιξης. Τα λουλούδια του έχουν έντονο κίτρινο χρώμα, είναι νεκταρογόνο φυτό, το μέλι του είναι αραιό, έχει και αυτό έντονο κίτρινο χρώμα με χαρακτηριστική γεύση και άρωμα. Τον επισκέπτονται συνήθως οι μέλισσες όταν η ένταση του ανέμου είναι μικρή.
Ο ασπάλαθος είναι μελισσοκομικό φυτό. Απλά επειδή το νέκταρ του είναι αραιό και την περίοδο που ανθίζει τα δενδρολίβανα οι ξυνίθρες και τα αγριοράδικα έχουν πάρτυ, με πιο πυκνό νέκταρ, γι αυτό δεν δείχνουν πολύ ενδιαφέρον τα κορίτσια. Σε περιοχές όμως με ανθοφορία περιορισμένη είναι βέβαιο ότι το απολαμβάνουν.
Οι
καρποί του μοιάζουν με τους καρπούς των φασολιών με την διαφορά ότι
είναι πολύ μικροί, πολύ σκληροί και μαλλιαροί. Οι κατσίκες τρώνε τους
καρπούς του, και τους τρυφερούς βλαστούς πριν αυτοί ξεραθούν και
μεταμορφωθούν σε πολύ σκληρά και επικίνδυνα αγκάθια.
Μια μαντινάδα λέει:
Σον τον ασπαλαθόκαρπο που τονέ τρώνε οι αίγες,
ετσά με 'φάγανε και εμέ οι γεδικές τσι έγνοιες
Μετά
την ανθοφορία οι τρυφεροί βλαστοί μεταμορφώνονται σε πολύ σκληρά και
επικίνδυνα αγκάθια, από την αρχή του κορμού του φυτού έως την κορυφή. Οι
καρποί του ξεραίνονται και αυτοί. Όταν ανεβαίνει η θερμοκρασία την
ημέρα ανοίγουν απότομα με ένα χαρακτηριστικό ήχο και πετάγονται τα σποράκια που περιέχει μέσα το σκληρό κέλυφος του φασολιού του. Με τα πρωτοβρόχια το φθινόπωρο ριζώνουν τα σποράκια και δίνουν νέα φυτά.
Το ξύλο του είναι πολύ σκληρό και χρησιμοποιείται σαν καυσόξυλο γιατί δίνει δυνατή φωτιά και κάρβουνο που κρατάει.
Ο ασπάλαθος αναφέρεται από τον Διοσκουρίδη
στην αρχαιότητα. Επίσης πίστευαν οι αρχαίοι Έλληνες ότι με τα αγκαθωτά
κλαδιά του ασπάλαθου χτυπούσαν και τιμωρούσαν τους τυράννους στον Άδη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου